NIEUW
Podcast-serie Canon sociaal werk
Symposium erfgoed en sociaal werkSymposium 13 juni
Nan  Snijders-Oomen



Geadopteerd door:
Uitgever van de Snijders-Oomen Nonverbale (SON)-TestHogrefe Uitgevers

Nan Snijders-Oomen (1916 - 1992)


ontwikkelingsstoornissen i.h.b. autisme, verstandelijke gehandicaptenzorg


kinderpsycholoog, ontwikkelde in 1943 de Snijders-Oomen niet-verbale intelligentietest, bekend als de SON-test. Zij was in Nederland een der eersten die zich met autisme bezighield.



* * *

Het meten van de intelligentie werd na 1900 een belangrijk middel om de plaatsing in het speciaal onderwijs te onderbouwen. De Franse arts Alfred Binet en zijn assistent Théodore Simon kwamen in 1905 met een intelligentietest op de markt die in vele landen populair werd. Daarvan verscheen in 1919 een voor de Nederlandse markt bedoelde bewerking van de arts Dirk Herderschêe.

Deze Binet-Herderschêetest was echter nauwelijks bruikbaar bij dove kinderen omdat die een groot beroep deed op taalvaardigheid. Die was minder ontwikkeld bij dove kinderen vanwege de hegemonie van de spreekmethode op dovenscholen. De SON-test was daarvoor een uitkomst. Nan Oomen was daarvan de eerste ontwerper. Zij promoveerde in 1943 aan de Universiteit van Nijmegen op het proefschrift: Intelligentieonderzoek van doofstomme kinderen. Een nieuwe testschaal . Op basis daarvan ontwikkelde ze de test in samenwerking met haar echtgenoot Jan Snijders. Vandaar de naam Snijders-Oomen Nonverbale (SON)-Test.

Nan Oomen was in 1940 afgestudeerd als psycholoog. De dovenschool in Sint Michielsgestel benoemde haar als psycholoog. Een psycholoog op een school was toen een unicum in het gehele onderwijs. Zij begon daar met de ontwikkeling van een intelligentietest die beter bruikbaar was voor dove kinderen. Haar SON-test deed geen beroep op gesproken taal en deed bovendien meer dan alleen het vaststellen van de verstandelijke leeftijd. Oomen voegde namelijk andere categorieën toe zoals het abstract kunnen denken. Hiervoor ontwikkelde ze de sorteerproef. Bovendien telde ze het karakter en gedrag mee. Hoe ging het kind te werk? Daarvoor ontwikkelde ze een observatieformulier voor de testafnemer. De gedachte was dat een kind geen recht werd gedaan als het alleen beoordeeld werd op kwantitatieve resultaten van een testonderzoek. De test vond al snel haar weg in andere landen.

Vanaf 1958 is de test regelmatig herijkt op dove kinderen, maar ook op horende kinderen. Regelmatig werden subtests toegevoegd. Zo werd de SON breed toepasbaar ook voor onder meer kleuters, jongeren, anderstalige en autistische kinderen. Nog steeds wordt de SON-test, in doorontwikkelde versies als SON-R 2,5-8 en SON-R 6-40, gebruikt in Nederland en ver daarbuiten. Niet alleen in Europese landen, maar ook in Brazilië en China. Daarmee zijn de SON-tests tachtig jaar na de eerste uitgave nog steeds de toonaangevende niet-verbale intelligentietests, die bij uitstek geschikt zijn voor kinderen met cognitieve of communicatieve beperkingen.

Nan Snijders-Oomen heeft zich haar hele leven ingezet voor betere zorg voor kinderen met een stoornis op het autismespectrum. Met kinderneuroloog Peek le Coultre en psycholoog Lex Kalverboer richtte zij op 24 december 1974 de Stichting tot Hulp aan Kinderen en Jeugdigen met Autistisch Gedrag opgericht, later omgedoopt in Noordelijke Stichting van Autisme (NSA). De stichting was een toonaangevend centrum van waaruit diagnostiek en thuisbegeleiding aan kinderen met autisme en hun ouders werd geboden.

Nan Snijders-Oomen bracht de hulp van de spreekkamer naar de thuissituatie. Zij vond het erg belangrijk dat ouders ondersteund werden in de opvoeding van hun kind met autisme. Er werd een hometrainster aangesteld: Margot Tuinsma. Zij bezocht de gezinnen thuis, trainde de ouders in de dagelijkse omgang met hun kind en zij gaf advies bij problemen, zoals slaap- en eetproblemen.

In 1978 besloten de Stichting ter Behartiging van de Belangen van Autistische Kinderen en hun Ouders (BeBAKO) (ook opgericht in 1974) en de NSA zich te bundelen tot de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA). Ze wilden gezamenlijk autisme onder de aandacht van de politiek brengen. Het is vooral Nan Snijders-Oomen geweest die zich met de NVA volop heeft ingezet om autisme op de politieke agenda te krijgen. Zij is een van de grondleggers van de Nota Autisme 1985, waarin extra ondersteuning aan gezinnen met een kind met autisme (waaronder hometraining) is opgenomen.

Nan Snijders-Oomen heeft in de ontwikkeling van de autismezorg een belangrijke rol gespeeld, niet alleen richting politiek, maar ook door de wijze waarop zij wetenschappelijke kennis in heldere bewoordingen naar de klinische praktijk vertaalde. Zo schreef zij in 1981 de eerste Autisme brochure van de NVA onder de titel: Autisme. Wat is dat eigenlijk? Ze werkte mee aan het eerste Nederlandse symposium over autisme in 1983, waar zoveel belangstelling voor was dat het herhaald moest worden.

Een opmerkelijke uitsprak van haar was: ‘Bij autisme ligt de oplossing om de hoek’, daarmee aangevend dat we moeten blijven zoeken naar de juiste hulpverlening dichtbij huis! Ook internationaal was ze bekend, onder meer als voorzitter van de wetenschappelijke commissie van de Europese Autisme Federatie.

De NSA bleef bestaan als ambulante zorgvoorziening voor kinderen met autisme en hun ouders, maar veranderde in naam: Autisme Team Noord-Nederland (ATN). Sinds 2008 heeft ATN het keurmerk van TOPGGz, wat betekent dat het een expert is in het leveren van complexe zorg. Tegenwoordig (2018) maakt ATN deel uit van de GGZ-instelling Lentis met verschillende vestigingen in Noord-Nederland.

Bibliografie

Het afwijkende kind en het huisgezin. ’s-Hertogenbosch, 1942.
Intelligentieonderzoek van doofstomme kinderen. Een nieuwe testschaal. Nijmegen, 1943 (proefschrift).
Kleine kinderen worden groot. Kinderpsychologie voor opvoeders. ’s-Hertogenbosch, 1952 (Groningen, 1972).
Niet-verbaal intelligentieonderzoek van horenden en doofstommen. Snijders-Oomen Niet-Verbale Intelligentieschaal S.O.N.. Groningen, 1958.
Autisme. Wat is dat eigenlijk?. Bussum, 1981.
Autisme en verwante communicatiestoornissen. Behandeling bij jonge kinderen. Assen, 1990.
SON-R 21/2-7. Snijders-Oomen niet-verbale intelligentietest. Handleiding en verantwoording. Lisse, 1998.



Publicatiedatum: 19-02-2021
Datum laatste wijziging :30-03-2021
Links



design by Anne Van De Genachte / built by Dutchlion 2015 / maintenance by Rstyle