NIEUW
Podcast-serie Canon sociaal werk
Symposium erfgoed en sociaal werkSymposium 13 juni
Verwante vensters
1969 Aktiekomitee Pro Gastarbeiders en Nelly Soetens
De nieuwe sociale kwestie
 
  homepage   volgende   laatste
Na de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië kwamen tot begin jaren ‘60 circa 400.000 Indische Nederlanders voorgoed naar Nederland. De komst van ruim twaalfduizend Molukkers (1951) werd – ook door hen zelf – als tijdelijk gezien.
Veel problemen leverde dat aanvankelijk niet op. Met dezelfde vanzelfsprekendheid werden de eerste ‘gastarbeiders’ onthaald. Afkomstig uit Italië, Griekenland, Portugal en Spanje, later ook uit Joegoslavië, Turkije, Marokko, Tunesië en de Kaapverdische eilanden gingen zij het laaggeschoolde werk doen in mijnen, fabrieken, havens, tuinbouw-, schoonmaak- en andere bedrijven. Zij werden in houten barakken gehuisvest, of in pensions. Vier, zes of acht, zelfs twaalf personen op één kamer was geen uitzondering. Ook de werkomstandigheden waren negentiende-eeuws: lage lonen, geen of slechte contracten. Taalonderwijs werd niet aangeboden, laat staan verplicht. De overheid beschouwde integratie als ongewenst; zij waren immers tijdelijk in Nederland. Nu, veertig jaar later, wonen ruim 700.000 mensen van Turkse en Marokkaanse afkomst in Nederland.

Nederlandse vrijwilligers ondersteunden de acties voor lotsverbetering van de nieuwkomers. Een van de eersten was de lerares en tolk/vertaalster Spaans Nelly Soetens. In 1969 richtte zij in Rotterdam het Aktiekomitee Pro Gastarbeiders (AKPG) op. Het AKPG bracht wantoestanden in de pensions in de publiciteit en eiste van huisbazen en gemeente verbetering. Het AKPG gaf in 1970 als eerste onderwijs in de Nederlandse taal aan buitenlandse arbeiders. Naast de acties en het onderwijs was er een drukbezocht spreekuur. Soetens signaleerde in diverse bundels met levensverhalen van gastarbeiders problemen die pas veel later breed werden onderkend, zoals de botsing tussen culturen, gedwongen huwelijken en wat we veel later loverboy-praktijken zijn gaan noemen.
In de jaren zeventig kwamen vele Surinamers en ook vluchtelingen uit Chili, Vietnam en Sri Lanka naar Nederland. Nog meer vluchtelingen en asielzoekers zochten in de jaren tachtig en negentig in Nederland een toevlucht.
Het idee van terugkeer bleef nog lang het officiële uitgangspunt van de overheid, maar die terugkeer vond niet plaats. Integendeel, in het kader van gezinshereniging kwamen vrouwen en kinderen naar Nederland. In 1983 stippelde de regering een beleid uit voor integratie van de minderheden. Sinds dat jaar slingert het overheidsbeleid en het publieke debat heen en weer tussen integratie met erkenning van eigen cultuur of juist zoveel mogelijk aanpassen aan de Nederlandse cultuur.

In de jaren negentig werd steeds vaker gewezen op hardnekkige problemen zoals het niet beheersen van het Nederlands, langdurige werkloosheid, schooluitval, criminaliteit bij groepen allochtone jongeren. Geleidelijk werden meer eisen gesteld, zoals het verplicht leren van de Nederlandse taal. In 1998 werd de Wet inburgering nieuwkomers (Win) ingevoerd. De publicist Paul Scheffer opende in 2000 met zijn artikel ‘Het multiculturele drama’ een nationaal debat: ‘Zo energiek als Nederland “de sociale kwestie” van weleer te lijf ging, zo gelaten wordt nu gereageerd op het achterblijven van hele generaties allochtonen en op de vorming van een etnische onderklasse.’ Na de aanslag op de Twin Towers (11 september 2001) kreeg de islam in dit debat een prominente plaats, wat nog versterkt werd door de uitlatingen van Pim Fortuyn in de verkiezingscampagnes van 2001 en 2002 en de moord op Theo van Gogh (2 november 2004). De eisen aan nieuwkomers werden sindsdien verschillende keren aangescherpt.

Publicatiedatum: 01-09-2008
Datum laatste wijziging :16-10-2018
Auteur(s): Maarten van der Linde
(1948-2020)
,
Verwante vensters
Extra Publicaties Nelly Soetens

  • Nelly W. Soetens, Holandes para espaňoles. Rotterdam 1964. Dertiende verbeterde druk 1995.
  • Nelly W. Soetens / AKPG, A-B-C Alfabetiseringsmethode voor volwassenen. Rotterdam 1970. 1988 Tiende verbeterde druk.
  • Nelly W. Soetens / AKPG, Nederlands voor buitenlanders. Rotterdam 1972. Negende geheel vernieuwde en verbeterde druk, 1982.
  • Nelly W. Soetens, Tien portretten van gastarbeiders. Odijk: Sjaloom, 1972.
  • Nelly W. Soetens, Gastarbeiders, hun vrouwen, hun kinderen. Een verzameling schetsen over het leven van gastarbeiders in Nederland en met name over de problemen van de vrouwen en de opgroeiende jeugd. Rotterdam, 1977. Derde druk 1979.
  • Nelly W. Soetens, Kinderen van gastarbeiders. Rotterdam; Futile, 1980.
  • Nelly W. Soetens, Gastarbeiders, wat heeft het hun gebracht? Autobiografisch verslag over het Aktiekomitee Pro Gastarbeiders. Rotterdam, 2008. Wordt uitgegeven door Historisch Museum van Rotterdam.
Verder studeren
  • Maarten van der Linde (2010), Basisboek Geschiedenis Sociaal Werk in Nederland. Amsterdam: SWP, vierde druk. Hoofdstuk 9, Tussen oorlog en culturele revolutie, pp. 210-213.
  • Externe link Stef Blok e.a. (2004), Parlementair onderzoek Integratiebeleid 1970-2000. Onderzoek gepubliceerd in januari 2004.
Literatuur
Links
Studieopdrachten Klik hier om de studieopdrachten te bekijken
Video

Hier ben ik thuis from 50jaargastarbeidersutrecht on Vimeo.

YouTube, 10 mrt. 2009 | 50 jaar gastarbeiders in Nederland. Videofilm als begeleiding bij een tentoonstelling in Utrecht.

YouTube, 17 aug. 2012 | Aan ons den Arbeid is een melancholiek portret van de jaren zeventig, toen allochtonen nog gastarbeiders heetten en hartelijk verwelkomd werden in Nederland. Het is tevens een orale geschiedenis van de mores op de werkvloer: in de inmiddels verlaten en vervallen beschuitfabriek, laat Van Bergeijk zijn vader en de Marokkaanse en Nederlandse werknemers vertellen hoe het er destijds aan toeging.

 
  homepage   volgende   laatste