NIEUW
Podcast-serie Canon sociaal werk
Symposium erfgoed en sociaal werkSymposium 13 juni
1991 Werkbezoek aan Albany in Verenigde Staten (NY)
Rehabilitation Support Services als inspirerend voorbeeld
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste
Met de financiering uit de AWBZ in 1989 kan de RIBW-vorming pas echt van start gaan. De meeste organisaties zijn vervolgens drukdoende met het opbouwen van een centraal kantoor en het realiseren van beschermende woonvormen. Volgens de toen geldende regels zijn dat vrijwel uitsluitend naast elkaar gelegen eengezinswoningen met 3 tot 4 cliënten per woning. De nog prille sector in wording kijkt ondertussen naar de ons omringende landen met de vraag hoe zij daar invulling geven aan het beschermd wonen. Er blijken echter nauwelijks vergelijkbare voorbeelden. In Duitsland zijn er nog steeds veel klinische voorzieningen of vormen van groepsopvang die nog het meest vergeleken kunnen worden met verpleeg- en verzorgingshuizen. Ook België kent geen vergelijkbare woonvormen of het moeten de tehuizen zijn van de rooms-katholieke congregatie van de Broeders van Liefde.

Rehabilitation Support Services als voorbeeld
Beter voorbeelden waren er te vinden in de Angelsaksische landen. In 1991 legt de toenmalige Nederlandse Vereniging van Beschermende Woonvormen (NVBW) contact met de Amerikaanse organisatie Rehabilitation Support Services (RSS) in Albany (NY). Deze innovatieve “non-for-profit” stichting is in 1979 opgericht door William DeVita met de start van twee beschermende woonvormen (community residences) in Albany (NY). In de daarop volgende jaren breidt RSS snel uit tot een van de grootste organisaties in de staat New York. Het contact resulteert in een uitvoerig werkbezoek door een tiental RIBW-bestuurders. Zij bezoeken in Albany niet alleen vergelijkbare beschermende woonvormen met 24-uurs zorg, maar treffen ook tal van nieuwe werkwijzen en voorzieningen aan, zoals die in Nederlandse RIBW’s nog geen praktijk zijn. Zo wordt in RSS methodisch gewerkt volgens de principes van rehabilitatie, geïnspireerd door de Amerikaanse hoogleraar Marianne Farkas, verbonden aan het Center for Psychiatric Rehabilitatie van de Universiteit van Boston. Zij zou later ook Nederland bekend worden als één van de grondleggers van rehabilitatie (zie venster..). Daarnaast legt RSS het accent op ambulante begeleiding (supported living) aan zelfstandig wonende cliënten op het moment dat er in Nederland nog lang geen sprake is van begeleid wonen op grote schaal. Ook exploiteert RSS verschillende dagactiviteitencentra en werkprojecten, zoveel mogelijk door cliënten zelf gerund. Opvallend is het kenmerkende Amerikaanse optimisme, met het herhaaldelijk uitgedragen geloof in de mogelijkheden en het herstel van cliënten. Belangrijk aandachtspunt binnen RSS is het bestrijden van stigmatisering middels tal van activiteiten. Ten slotte valt op dat de Amerikaanse collega’s zich niet alleen richten op het benutten van bestaande financieringsmogelijkheden, maar nieuwe voorzieningen starten in de overtuiging dat de financiering wel zal volgen.

Voldoende budget voor geestelijke gezondheidszorg
Bij dit alles speelt mee dat RSS begin jaren negentig maximaal kan profiteren van de relatief ruime budgetten voor de geestelijke gezondheidszorg in de staat New York. Deze staat geeft in de jaren negentig binnen de Verenigde Staten het meeste uit aan de geestelijke gezondheidszorg. Ruim 14 keer meer dan de staat Nevada waar het minste wordt uitgegeven aan geestelijke gezondheidszorg. Het werkbezoek was een groot succes. Waar de Nederlandse delegatie geïmponeerd is door de vernieuwende en ondernemende aanpak van RSS, zijn de Amerikaanse collega’s onder de indruk van de onderlinge verbondenheid van de RIBW’s en de zekerheden van het Nederlandse financieringsstelsel. In de gesprekken wordt veelvuldig de gezamenlijke visie gedeeld dat mensen met langdurige psychische kwetsbaarheid recht hebben op ondersteuning in de samenleving. Over en weer worden ervaringen gedeeld over de soms moeizame samenwerking met psychiatrische ziekenhuizen. RSS blijkt zeer ingenomen met de belangstelling vanuit Europa en weet daar direct haar voordeel mee te doen. Zo wordt de bezoekers voortdurend in contact gebracht met plaatselijke hoogwaardigheidsbekleders. Na het bezoek in 1991 volgt een tweede werkbezoek en ook brengt een delegatie van RSS een tegenbezoek aan Nederland.

Overtuigingskracht blijkt nodig
Het leidt geen twijfel dat de uitwisseling met deze Amerikaanse organisatie van grote invloed is geweest op de verdere ontwikkeling van begeleid en beschermd wonen. Begin jaren negentig geeft RSS uitvoering aan voorzieningen die pas veel later in Nederland gangbaar worden. Ook met de professionalisering van medewerkers was men aanzienlijk verder, onder meer door het methodisch werken volgens de uitgangspunten van rehabilitatie. Naar aanleiding van het werkbezoek wordt een jaar later het scholingsinstituut Rehabilitatie ’92 opgericht. De deelnemers aan het werkbezoek rapporteren bij terugkeer vol enthousiasme hun bevindingen aan het bestuur van de NVBW. Zij leggen daarbij de nadruk op de mogelijkheden om naast beschermende woonvormen veel meer werk te maken van ambulante begeleiding, dagbestedingsvoorzieningen en werkprojecten. Dat nog lang niet iedereen daaraantoe was blijkt uit de tegenwerping van een toenmalig bestuurslid van de NVBW: de nog prille sector zou zich louter moeten bezighouden met meer beschermende woonvormen als haar belangrijkste corebusiness.
Publicatiedatum: 30-11-2022
Datum laatste wijziging :29-11-2022
Auteur(s): Jan Willem van Zuthem,
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste