NIEUW
Podcast-serie Canon sociaal werk
Symposium erfgoed en sociaal werkSymposium 13 juni
1988 Rosalie Niemand
Uit de psychiatrie ontsnapt
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste

Op 28 oktober 1932 bevalt Anna, een 22-jarige alleenstaande moeder, van een dochter. Liliane Stynen is geboren. Een naam zoals vele anderen, een naam die weinig bekendheid krijgt. Dat verandert als auteur Elisabeth Marain in 1988 haar levensverhaal publiceert. Lilian Stynen wordt plots beroemd onder haar pseudoniem Rosalie Niemand.
Het is een boeiend maar weinig vrolijk levensverhaal dat opgetekend wordt. Op haar vijfde wordt Rosalie Niemand opgenomen in een gesticht voor achterlijke kinderen in Namen. Ze is amper elf jaar oud als ze in december 1943 verhuist naar een psychiatrische inrichting in Duffel. Het klinkt heden ten dage onwaarschijnlijk, maar Rosalie zal er bijna veertig jaar wonen. En dat terwijl er geen medische grondslag is voor deze extreem lange opname. Rosalie Niemand`s grootste probleem was dat ze niet paste in het toekomstbeeld van haar moeder.

In januari 1976 verschijnt er een Koninklijk Besluit dat het aantal gesubsidieerde plaatsen in langdurige psychiatrische zorg beperkt tot 2,25 plaatsen per duizend inwoners. De instellingen zijn verplicht elke patiënt opnieuw te evalueren, en lichtere gevallen snel naar een zelfstandige woonsituatie te begeleiden. Rosalie Niemand behoort tot deze groep, en kan na 38 jaar wonen in de instelling ontsnappen aan de psychiatrie. Op 1 september 1981 stapt ze de samenleving in.

In 1988 verschijnt haar levensverhaal. De samenleving is met verstomming geslagen. Hoe kan dit gebeuren? Dit past toch niet bij ons niveau van beschaving? Het verhaal van Rosalie Niemand krijgt ruime bekendheid. Een aantal jaren later komt er een vervolg, over haar zoektocht naar zelfstandig leven, opgetekend door Jan Vanhaelen. Ze trekt het land door met spreekbeurten, en haar levensverhaal wordt omgewerkt tot een toneelmonoloog.

De ervaringen van Rosalie Niemand alias Lilian Stynen staan symbool voor een aantal ontwikkelingen in de geestelijke gezondheidszorg. Zo is er de overgang van langdurige opname naar vermaatschappelijking van de zorg en nadruk op langer zelfstandig wonen. Een opname van bijna 40 jaar is nu zonder zeer ernstige redenen daartoe niet meer denkbaar. Rosalie Niemand staat ook symbool voor de invloed van beleid op hulpverlening. Een KB zorgt voor minder subsidiering, en plots kan Rosalie Niemand toch zelfstandig wonen. Of hoe subsidiestromen de aard van hulpverlening bepalen. En tenslotte staat haar verhaal symbool voor de invloed die schandalen (en dan met name diegene die in de media aandacht krijgen) invloed hebben op beleid en hulpverlenen.

Rosalie Niemand is helaas niet uniek. In hetzelfde jaar dat haar levensverhaal gepubliceerd wordt, komt in Nederland het verhaal van Jolanda Venema in de aandacht, waar langdurige opname gepaard gaat met dwang en drang. Eenzelfde situatie doet zich voor in januari 2011, als het verhaal van Brandon op televisie komt: al drie jaar opgesloten, en ter bescherming van zichzelf en zijn omgeving vastgeketend.

Publicatiedatum: 14-09-2013
Datum laatste wijziging :27-07-2014
Auteur(s): Jan Steyaert,
Verwante vensters
Literatuur
  • Marain, E. (1988), Rosalie Niemand, Houtekiet / Hadewijch.
  • Vanhaelen, J. & Stynen, L. (1994), Rosalie Niemand vertelt. Berchem: EPO.
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste