NIEUW
Podcast-serie Canon sociaal werk
Symposium erfgoed en sociaal werkSymposium 13 juni
1971 Stigma in de geestelijke gezondheidszorg
Te Gek!?
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste

Tot halverwege de 19de eeuw werden patiënten met psychische problemen gezien als bezeten van de duivel. Later kreeg het de naam hysterie waarmee het gezien werd als een ziekte die te genezen was. Aan de term hysterie kleefde een stigma. Deze mensen bleven als de buitenbeentjes van de maatschappij gezien worden.

In 1963 bracht Erving Goffman zijn boek Stigma, notes on the management of spoiled identity uit. In 1971 verschijnt de Nederlandse vertaling onder de titel Stigma, gedachten over leven met een geschonden identiteit. Dit boek is een essay waarin hij stigma onder de loep neemt. Volgens Erving Goffman (1922-1982) schiepen de oude Grieken het woord stigma, dat letterlijk een tatoeage of een ander soort verminking op de huid betekent. Dit werd vroeger gebrandmerkt in de huid van criminelen, slaven, of verraders om zichtbaar te maken dat deze mensen als onzuivere personen geïdentificeerd waren. Tegenwoordig slaat stigma op de negatieve reacties op een afwijkend kenmerk van een persoon of een groep.

In 1908 werd door Eugen Bleuler (1857-1939) de term schizofrenie bedacht en deze term is tot op de dag van vandaag een afschuwelijk maatschappelijk stigma. Met de komst van de DSM in 1952 werd het stigmatiseren vergroot. Mensen krijgen in de hulpverlening een label en worden door zowel de omgeving als hulpverleners in hokjes geplaatst. Het effect van stigma en de hardnekkigheid van diagnose-labels is beklijvend aangetoond door David Rosenhan. Die liet begin jaren zeventig een aantal acteurs voorwenden dat ze last hadden van hallucinaties en zich opnemen in de psychiatrie. Ze hadden de opdracht om eens opgenomen, te vertellen dat ze zich weer goed voelden. Helaas hadden ze ondertussen wel een psychiatrisch label gekregen, en was het niet zo eenvoudig daar van af te geraken.

Recent onderzoek geeft inzicht over waarom men stigmatiseert. Zo schrijft Annette Plooy in 2007 dat we denken dat mensen met een psychische aandoening gevaarlijk zijn. Wanneer je een psychische aandoening hebt ben je onvoorspelbaar en niet in staat algemeen aanvaarde sociale rollen te vervullen. Mensen met een psychische aandoening zijn zelf verantwoordelijk voor hun toestand en psychische aandoeningen zijn chronisch en hebben een slechte prognose. Gevolgen van stigmatiseren zijn sociale uitsluiting, discriminatie en zelfstigmatisering. Men gaat de maatschappij steeds meer geloven, dat men inderdaad zelf heeft gezorgd voor wie of wat ze nu zijn. In Vlaanderen hebben vooral Mieke Verhaeghe en Piet Bracke stigma in de geestelijke gezondheidszorg als onderzoeksthema.

Om de kwalijke gevolgen van stigma te vermijden wordt in Vlaanderen jaarlijks de Te Gek!? actie georganiseerd. Dragende organisaties zijn Sint-Annendael in Diest en de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheidszorg (VVGG). Het startte in 2004 met een literair event en krijgt jaar op jaar meer weerklank. Jaarlijks heeft de campagne een thema dat onder meer diepgang krijgt via een katern bij De Standaard. In 2011 lag de focus op ouderen en geestelijke gezondheidszorg, in 2013 op jongdementie.

Ook in het buitenland lopen acties tegen stigmatisering in de geestelijke gezondheidszorg. In Engeland werd een nationale antistigma campagne gehouden onder te naam Time to Change; Let's end mental health discrimination. In Nederland loopt sinds juni 2010 de actie ‘samen sterk tegen stigma’ (tot 2015).

Publicatiedatum: 18-05-2014
Datum laatste wijziging :18-03-2016
Auteur(s): Jan Steyaert,
Verder studeren
Literatuur
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste