NIEUW
Podcast-serie Canon sociaal werk
Symposium erfgoed en sociaal werkSymposium 13 juni
1975 Piet Willems (1928-2004)
Opbouwwerk vanuit de basis.
Welzijnsproject Den Bosch Oost (1975-1989)
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste

Toen Piet Willems in 2004 op 75-jarige leeftijd overleed, schreef het Tijdschrift voor de Sociale Sector dat met zijn heengaan een einde leek te zijn gekomen aan het tijdperk van het onvermoeibare optimisme. Of zoals Piet Willems het zelf ooit zei: ’In de tijd dat het opbouwwerk nog in stromingen werd ingedeeld, noemden ze mij "romantisch-vitalist", nou ja, als dat staat voor het feit dat je in mensen moet investeren en niet in instituties, heb ik er vrede mee.’ Piet Willems was de protagonist van het basisdemocratisch welzijnsdenken, dat vanaf de jaren zeventig vooral door opbouwwerkers werd gepraktiseerd. Ook qua uiterlijk was hij klassiek: met baard en slordig jasje voldeed hij naadloos aan de karikatuur die veelal van het welzijnswerk werd gemaakt.
Maar qua daadkracht wist hij alle clichés aan gruzelementen te slaan. Hij verwierf - in opbouwwerkland - nationale bekendheid als drijvende kracht achter het Bossche Welzijnsproject-Oost, dat tussen 1975 en 1990 zijn hoogtijdagen beleefde. Samen met bewoners van deze volkswijk wist hij - tegen de zin van de plaatselijke regenten in - een compleet netwerk van voorzieningen en initiatieven van de grond te tillen. Het meest succesvolle en tot op de dag van vandaag nog functionerende initiatief was het wijkgezondheidscentrum Samen Beter (gestart in 1980, zie kader).
Willems wilde als opbouwwerker vanuit de basis werken, `als we vanuit betrokkenheid met elkaar aan de slag gaan, betekent dat meteen verandering’. Paolo Freire’s `Pedagogie van de onderdrukten’ was zijn inspiratiebron. Mensen moesten vanuit hun eigen ervaringen tot handelen, tot een zelfontdekte strategie van ontplooiing komen, dus niet vanuit de programmering van welzijnsinstellingen.
Willems was een doener. Hij sprak de taal van de Bosschenaren. Voordat hij op 37-jarige leeftijd zich aanmeldde bij de sociale academie in Breda was hij grondwerker, glasmenger en stofzuigerverkoper geweest. Dat bleek een goede leerschool. De boekenwijsheid (hij haalde op 60-jarige leeftijd de drs-titel) kwam daar later bovenop. Maar Willems was op zijn best als hij vanuit zijn hart sprak. Steeds opnieuw probeerde hij anderen te inspireren om hem in zijn passie te vergezellen. Dat deed hij op een aardige, noem het rustig: Brabantse manier: hij polste je, maar liet jezelf de keuze.

Opbouwwerkmethodoloog Harry Broekman heeft in 2001 op basis van een flink aantal interviews het gedachtegoed en de carrière van Piet Willems aan het papier toevertrouwd. Het resultaat daarvan verscheen in de reeks Opbouwteksten (nr. 16) onder de titel: ’Radicaal kiezen voor opbouwwerk’. Broekman heeft daarin iets vastgelegd, een verhaal over professioneel engagement, dat in moderne organisatieculturen steeds moeilijker te realiseren is. De vanaf de jaren negentig dominant geworden management- en productiecultuur staat tegenwoordig geen professionele helden meer toe. Directeuren komen en gaan, professionals mogen geen bijzondere naam meer hebben. Het Welzijnsproject-Oost is in dit geweld inmiddels opgeslokt door welzijnsorganisaties en institutionele netwerken.
Willems zelf - tot de laatste dagen van zijn leven actief in allerlei initiatieven - werd daar niet vrolijk van. Hij voelde zichzelf allerminst een held, maar de kern van het werk zat toch in de mogelijkheid om te improviseren, in ter plekke iets op gang brengen. In 1998 vertelde hij in een interview: `Het element van improviseren, van dingen in wisselwerking laten ontstaan, dat wordt uit het werk gesaneerd. Er wordt veel te veel vastgezet, in plannen gegoten, in input en output. Er wordt te veel vanuit de zolder van het stadhuis gestuurd, vanuit een beperkte waarneming en lichtvaardige analysen. Het opbouwwerk zoals wij dat deden, dat was toch vooral ook opgaan in de wijk. Samen dromen, samen doen, dat was ons motto.’

Mariet Paes verzorgde voor het Biografisch Portaal een uitvoerige schets van het levensverhaal van Piet Willems. In 2019 publiceerde zij de biografie Eigenzinnige pionier van Piet Willems. Je kunt deze zeer lezenswaardige biografie bestellen via de Canon-webshop. Of stuur een mail met je contactgegevens en als onderwerp ’Piet Willems-biografie’.




Publicatiedatum: 20-07-2016
Datum laatste wijziging :31-08-2023
Auteur(s): Jos van der Lans,
Extra Wijkgezondheidscentrum Samen Beter
In de zomer van 1977 neemt Piet Willems deel aan een bijeenkomst over basisinitiatieven in België. Daar ontmoet hij een groep aankomende gezondheidswerkers uit Nijmegen (vier huisartsen, twee maatschappelijk werkers, een psycholoog, een fysiotherapeut, een orthopedagoog en een wijkverpleegkundige) die hij warm weet te maken voor een gezondheidscentrum in Den Bosch Oost. In 1980 gaat in een woonhuis het gezondheidscentrum Samen Beter open, een eerstelijnspraktijk dat samen met bewoners gezondheidsproblemen in de wijk aanpakt. Samen Beter is uitgegroeid tot een van de meest succesvolle voorbeelden van wijkgezondheidszorg en floreert tot op de dag van vandaag. Zie: www.samenbeter.nl/.

Verder studeren
Literatuur
Studieopdrachten Klik hier om de studieopdrachten te bekijken
Video

YouTube, 22 augustus 2023 | Een podcast over Piet Willems, in de jaren zeventig, tachtig en negentig een legendarische opbouwwerker in Den Bosch. De podcast vertelt hoe een uit de Brabantse zandgronden afkomstige voormalige glasmenger, stofzuigerverkoper en magazijnbediende een volksbuurt op sleeptouw nam, de autoriteiten tartte en in zijn eentje officiele welzijnsinstellingen het nakijken gaf.

YouTube, 5 april 2019 | Op 3 april 2019 ontvangt Paul Kuypers, voormalig directeur PON Brabant en oud-directeur van De Balie in Amsterdam, uit handen van auteur Mariet Paes de biografie van Piet Willems, in de jaren zeventig, tachtig en negentig een iconische opbouwwerker in Den Bosch. Beide heren kenden elkaar goed uit de tijd dat het katholieke bestel in Brabant in zijn voegen begon te kraken. Na ontvangst van het boek analyseerde de bijna 90-jarige Kuypers op de hem vertrouwde wijze waarom het opbouwwerk vanaf het begin in de jaren vijftig op een smalle basis rustte.

eerste   vorige   homepage   volgende   laatste