Te midden van de grote maatschappelijke veranderingen van de industriële revolutie stichtten William en Catherine Booth in Londen in 1865 de Salvation Army. Het was (en is) een sterk op het christelijk geloof gerichte organisatie, die via hulpverlening aan de onderkant van de samenleving (armoede, verslaving, prostitutie, overlast, dakloosheid, etcetera) aan evangelisatie werkt. De zendingsboodschap gaat samen met een sociale boodschap.

De eerste Nederlandse heilsoldaat was Gerrit Juriaan Govaars (1866-1954). Govaars was 21 jaar toen hij van een vriend een Franse Strijdkreet te lezen kreeg. Deze krant maakte hem zo enthousiast dat hij op 8 mei 1887 in de Gerard Doustraat in Amsterdam de eerste Nederlandse samenkomst van het Leger des Heils organiseerde. Dit was een ‘kerkdienst’ die met argusogen werd bekeken, omdat het Leger zich weinig gelegen liet liggen aan traditionele liturgische regels. De publieke opinie veranderde echter in de strenge winter van 1890, toen het Leger zich ontfermde over honderden dak- en thuislozen die te lijden hadden van de extreme kou. Het betekende de start van het maatschappelijk werk van het Leger des Heils.

Tegenwoordig is de hulpverlening van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg op veel punten vergelijkbaar met andere professionele organisaties. Ze beslaat een veelvoud aan uiteenlopende werksoorten: maatschappelijke opvang, reclassering, jeugdhulpverlening, jeugdbescherming, gezondheidszorg, verslavingszorg, preventie en maatschappelijk herstel. De hulpverlening richt zich op de meest kwetsbare mensen met complexe problemen (schulden, dakloosheid, verslaving, eenzaamheid) en heeft een laagdrempelig karakter. Het Leger vormt met enige duizenden hulpverleners een van de grootste hulpverleningsorganisaties van het land.
Het Leger draagt nog steeds de sporen van een militaire organisatie. Er zijn in Nederland ongeveer honderd ‘korpsen’ en achtduizend vrijwillige ‘heilsoldaten, die in uniform nog steeds op straat herkenbaar zijn. Daarnaast zijn er – naast gewone professionele hulpverleners – betaalde medewerkers, de zogenaamde ‘heilsofficieren’, die daartoe speciaal worden opgeleid in de kweekschool in Almere.In totaal werken er vijfduizend betaalde krachten bij het Leger.

Nederland kent het Leger vooral door majoor Bosshardt (1913-2007). Zij verwierf bekendheid door haar optreden op televisie in het VARA-programma ‘Anders dan anderen’ in februari 1959, en doordat ze in april 1965 door Telegraaf-fotograaf Peter Zonnneveld verrast werd toen ze met een vermomde prinses Beatrix over de Wallen in Amsterdam liep. De foto sierde de voorpagina van binnen- en buitenlandse kranten. De bekendheid van majoor Bosshardt leidde na haar overlijden in 2007 tot een kleine rage. Er werd een plantsoen naar haar vernoemd (in Utrecht), en er kwamen een speciale Majoor Bosshardt-postzegel, een museum in haar laatste woning, een beeld en een Majoor Bosshardt-prijs. In 2008 kreeg Erica Terpstra als eerste de prijs uitgereikt.

Nogal wat mensen menen dat de organisatie in een geseculariseerde wereld eigenlijk niet meer van deze tijd is. Bij het Leger denken ze daar anders over. ’Wij zijn juist hartstikke actueel’, vertelde Robert Paul Fennema ter gelegenheid van het 125-jarig jubileum in mei 2012 aan de Volkskrant. ’Onze grondlegger zei al: een hongerige maag heeft geen oren. Wij waren onze tijd vooruit. Wij geloven nog altijd dat het volgen van Jezus het beste is wat je kan overkomen. Als je dat niet wilt vinden wij het jammer, maar gaan we geen druk leggen.’ Voor hulpvragers is het Leger zeker niet uit de tijd. Jaarlijks ontvangen ruim 57.000 mensen hulp van de organisatie. Zo’n 17.000 mensen doen daarbij een beroep op opvangvoorzieningen, nog eens 12.000 mensen worden geholpen door de reclassering van het Leger en met 18.000 mensen werkt het Leger aan ’preventie en maatschappelijk herstel-trajecten’ (cijfers jaarverslag 2014).