NIEUW
Podcast-serie Canon sociaal werk
Symposium erfgoed en sociaal werkSymposium 13 juni
1929 Alice Salomon
Internationaal verband van opleidingen sociaal werk
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste

De joods-protestantse Alice Salomon (1872-1948) was één van de eerste vrouwen die in Berlijn economie studeerde. Nadien richtte ze in 1908 de Soziale Frauenschule op, de eerste Duitse beroepsopleiding voor sociaal werk, steunend op haar vrijwilligerservaring in de ‘Mädchen- und Frauengruppen für soziale Hilfsarbeit' (1893). Later (1925) startte ze de Deutsche Akademie für soziale und pädagogische Frauenarbeit, die onder druk van de Nazi's werd gesloten. De oorspronkelijke Frauenschule werd in 1932 Alice Salomon School en in 2008 omgedoopt tot Alice Salomon University of Applied Sciences.

Salomon was een sleutelfiguur in de ontwikkeling van het vooroorlogse sociaal werk in Europa. Haar invloed deed ze vanuit haar feministische overtuiging op drie terreinen gelden: vrouwenrechten, de vredesbeweging en de erkenning van vrouwelijke beroepsarbeid. Zoals anderen in de eerste feministische golf zag ze armenzorg als domein waar vrouwen zinvol en betaald werk konden verrichten. De ‘geistige Mütterlichkeit’ of ‘social motherhood’ vormde immers een exclusief vrouwelijk werkkapitaal voor de sociale zorg.
Vrouwen waren dan misschien wel uiterst geschikt, hun burgerlijke achtergrond had hen niet echt praktisch voorbereid. Dat maakte een opleiding nodig waarin beroepsvorming, persoonlijkheidsontwikkeling en emancipatie werden verbonden.
Salomon concentreerde zich daarbij op methodisch werken. Ze hamerde op werken met hulpplannen, gebaseerd op serieus onderzoek. Tegelijkertijd pleitte ze voor ‘de kunst van het helpen’, het op een creatieve en dynamische manier aanboren van alle hulpbronnen. Doel was de houding en instelling van cliënten te veranderen.

In 1926 publiceerde ze, na verblijf in Amerika (1923/24), het studieboek Soziale Diagnose. Ze trad hiermee in het spoor van de eerste methodische auteur van het sociaal werk Mary Richmond, maar ontwikkelde een eigen Europese benadering. Op een eigenzinnige manier verbond Salomon hier zorg met pedagogische sturing. Daarmee stond zij – naast anderen – aan de wieg van een Duitse ontwikkeling waar Sozialarbeit en Sozialpädagogik nagenoeg samenvallende disciplines zijn.

Salomon speelde een stimulerende rol in de oprichting van een internationale organisatie van beroepsopleidingen. Ze onderhield intensieve contacten met Nederland en België; met M. Moltzer van de Amsterdamse school voor Maatschappelijk Werk en met M. Mulle van de École Central du Service Social van Brussel. Het was overigens Moltzer, die in Parijs in 1928 als eerste de idee opperde van zo’n internationaal verband. Salomon nam samen met René Sand - Belgische pionier van het internationale sociaal werk - die handschoen op. In juni 1929 startte het Internationaal Comité voor Scholen Sociaal Werk (ICSSW) – later IASSW – te Berlijn onder haar voorzitterschap. In 1937 maakte Salomon een vergelijkende internationale studie van meer dan honderd opleidingen. Haar slotsom: verschillen in methode en leerplannen moeten geringer, maar sterke inbedding in de nationale omgeving blijft nodig.
In 1937 werd Salomon door de nationaalsocialisten Duitsland uitgedreven. De sluiting van haar Akademie was het begin maar de controle bleef, tot in haar internationale activiteiten. De Duitse scholen werd het lidmaatschap van de ICSS verboden zolang Salomon nog voorzitter was. De scholen verlieten de internationale organisatie en Salomon werd verder bewaakt. Kort na haar terugkeer van een lezingentoer in de VS werd ze op 25 mei 1937 door de Gestapo urenlang ondervraagd. Ze kreeg een ultimatum om binnen de drie weken het land te verlaten. Salomon emigreerde naar de VS maar kreeg daar nooit echt voet aan de grond. Ze slaagde er ook niet in om haar autobiografie te publiceren en leefde er verder relatief eenzaam tot haar dood.

Publicatiedatum: 10-06-2009
Datum laatste wijziging :16-12-2013
Auteur(s): Wim Verzelen,
Verder studeren
Literatuur
  • Lynne M. Healy (2001), International Social Work, Professional Action in an Independent World, Oxford University Press Chapter 2: The history of the development of social work en Chapter 3: International Professional Action. A Selective History
  • Corola Kuhlmann (2008), Geschichte Sozialer Arbeit I - Studienbuch, Wochen Schau Studium 
  • Sabine Hering, Richard Münchmeier (2007), Geschichte der Sozialen Arbeit. Eine Einführung, Juventa Verlag, Weinheim und München 
  • Sabine Hering, Berteke Waaldijk (eds.) (2003), History of social work in Europe (1900-1960), Leske + Budrich Verlag 
  • PDF document Elke Kruse (2002), Erste Internationale Vergleich der Ausbildung für Soziale Arbeit 
  • Manfred Berger (1998), Salomon. Pionierin der sozialen Arbeit und der Frauenbewegung, Frankfurt/Main 
  • Externe link Alice Salomon (1929), Alice Salomon Archiv - IASSW-online Dokumentation 
Links
Studieopdrachten Klik hier om de studieopdrachten te bekijken
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste